Plantar fasciitis, en yaygın topuk ağrısı nedenidir. Ayak tabanının altında ağrılı inflamasyondur. Plantar fasyanın enflamasyonu ve kalınlaşmasıdır. Plantar fasyanın özellikle kalkaneus’a yapışma yerinde tekrarlayan mikrotravmalar sonucu oluşan aşırı kullanım yaralanmasıdır.

Plantar Fasya

Medial kalkaneal tuberositastan başlayarak metatars kemiklerin başlarına ayrı ayrı yapışan çok katlı fibröz bir aponörozdur. Bu fasya ayak tabanında ayak kemiklerini destekler ve yürümeye yardımcı olur.Ayağın kavisini oluşturmakta da önemli görev üstlenir.Longitidunal arkı destekler.

Mekanizması

Fibröz aponevröz olan bu yapıda repetitif traksiyon stresi sonucu mikro yırtılmalar ve yapışma yerinde zorlanmalar olur.Yaralı dokunun oluşması fasyayı daha az esnek yapar ve ayağın daha fazla gerilmesine neden olur.

Biyomekanik Etyolojisi

Aşırı subtalar eklemin pronasyonu(DF-Eversiyon-ABD), kemer yapısını alçaltır,ayağı uzatır ve plantar fasya üzerinde çekimsel bir kuvvet yaratır.Zamanla bu çekimsel kuvvet fasyanın ve çevre dokuların iltihaplanmasıyla sonuçlanır.Kemerde ve topukta ağrıya neden olur

Ayrıca hastada kalkaneal spur oluşumu gelişebilir. Bu ağrının değil patolojinin bir sonucudur. Çekimsel kuvvetler kalkaneal çıkıntıda bir kemik gelişimine yol açar ve bu da topuk merkezinde sağda keskin bir ağrıyla sonuçlanır.

Plantar Fasciitis – Kalkaneal Spur

Topuk dikeni olarak bilinmektedir. Plantar fasya ile kalkaneus’un birleşim yerinde kronik süreçte kalsiyum çökmesi ile oluşur.

Topuk dikeni genel olarak ayak kas ve bağlarının zorlanması ve topuk kemiğini saran zarın aşınması sonucu ortaya çıkar. Özellikle koşma ve sıçrama aktivitelerine büyük zaman ayıran sporcularda sık rastlanır.

Topuk dikeni oluşumu plantar fasiitis nedeniyle ayak ağrıları çeken hastalarda yaygın olarak görülür.Ancak topuk dikeni mutlaka iltihaplanmaya bağlı görülmez.Bazı artrit çeşitlerininde topuk dikenine yol açtığı ve üstelik ağrı yapmadığı bilinmektedir.

Topuk dikeni orta yaşta kadın ve erkeklerde sık rastlanmaktadır.Fakat hemen hemen her yaş grubunu etkileyebilir.

Tedavisinde son yıllarda yaygınlaşan ESWT kullanılabilir.Genel olarak tedavisi plantar fasiite benzer.

Nedenleri

• Kilo artışı
• Hamileliğin son dönemlerinde
• Sporcularda %10 kuralına uymayıp tempolarını arttırmalarına bağlı
• Uzun süre ayakta durmaya bağlı
• Yürüme.ayakta durma.merdiven çıkmayı arttırma
• Yüksek topuklu ayakkabı giyme
• Sıçrama aktivitelerini çok yapma
• Pes planus-pes cavus
• Ayakta bulunan arkın sert olması
• Aşırı pronasyon
• Kötü ayakkabı seçimi

Genel olarak sporcularda özellikle koşucularda antrenman programında yapılan değişikler sonucu görülür.(koşu volmünün birden arttırılması.) Sporcu olmayan kişilerde ise uzun süreli sert zeminde yürüme, ayakta durma ya da merdiven çıkma sırasında görülür.

Semptomları

Hastalar ayaklarının altında özellikle plantar fasyanın kalkaneusa yapışma yerinde şiddetli ağrıdan yakınırlar.Ağrı genellikle ayakta dururken veya sabah uyandığında ilk adımı attığında ya da uzun süreli oturmayı takiben kalkıp adım atarken şiddetlidir.

Hastalar sabah uyandıklarında, ilk adım attıkları zaman iğne batmış gibi ya da bıçak saplamış gibi bir acı hissederler. Günün ilerleyen saatlerinde kişilerin hissettikleri bu acı künt bir ağrıya dönüşür.

• Sert zeminde yürümeyle semptomlar kötüleşir.
• Muayenede plantar fasyanın palpasyonunda ağrı vardır.
• Baş parmak DF ağrılı olabilir.
• Uyurken ağrısı olmaz.(ayak pozisyonundan dolayı.)
• Semptomlara bağlı ilerleyen dönemlerde kalça ve diz hareketlerinde kısıtlılık gelişebilir.
• Topuk ağrısına bağlı kişide basış problemleri olabilir.
• Genel olarak bacağın arka grup kaslarında gerginlik gelişebilir.
• Daha çok 40-60 yaş arası görülür.

Değerlendirme

• Hikaye
• İnspeksiyon
• Palpasyon
• Ağrı değerlendirmesi
• Normal eklem hareket açıklığı değerlendirmesi
• Kas gücü değerlendirmesi
• Postur analizi
• Taban izi görüntülenmesi
• Yürüme analizi
• Ayak ve parmaklarda deformite değerlendirmesi
• Duyu değerlendirmesi
• Fonksiyonel değerlendirme

Hastalarda tedaviye geçmeden önce AKTİVİTE MODİFİKASYONU yapılır:

• Eğer koşucuysa koşu temposu düşürüp. Antrenmanlarını yeniden düzenlemesini isteriz.
• Hastanın iyi yapılmış ve ayağa uygun ayakkabı giymesini isteriz.
• Kilo kontrolü gereklidir.
• Topuğa tekrarlayıcı yük binmesi engellenmelidir.
• Yataktan kalkmadan önce mutlaka esneme egzersizlerini yapmalıdır.Gün içerisinde tekrarlamalıdır.
• Tabanı sert ve topuklu ayakkabılardan uzak durmalıdır.
• Tabanlık kullanımı
• Ağrılı durumlarda buz uygulaması

Tedavi

1-İstirahat (hasta ağrısı geçene kadar dinlenmeli ve buz uygulaması yapmalıdır.)

2-Anti-inflamatuar ilaç kullanımı

3-Topuk yastıkları

4-Pronasyon durumunda topuk iç kısmından taban takviyesi

5-Ayak ortezleri kullanımı tavsiye edilir.Gece splintleri posterior bacak kasları ve plantar fasyanın esnekliğinin devamının sağlanmasında etkili olabilir.

6-Kortizon enjeksiyonu

7-Fizik Tedavi

• Elektroterapi
• Egzersizler
• Buz masajı
• Friksiyon masajı
• Bantlama (arkın desteklenmesi için)
• Güçlendirme: İzometrik-izotonik
• Denge çalışması

Plantar Fasciitis

Plantar Fasciitis ile ilgili konular için bizimle buradan iletişime geçebilirsiniz.