Topuk dikeni, plantar fasya ile kalkaneus’ un birleşim yerinde kronik süreçte kalsiyum çökmesi ile oluşur.

Topuk dikeni genel olarak ayak kas ve bağlarının zorlanması ve topuk kemiğini saran zarın aşınması sonucu ortaya çıkar. Özellikle koşma ve sıçrama aktivitelerine büyük zaman ayıran sporcularda sık rastlanır.

Topuk dikeni oluşumu, plantar fasiitis nedeniyle ayak ağrıları çeken hastalarda yaygın olarak görülür. Ancak topuk dikeni mutlaka iltihaplanmaya bağlı görülmez. Bazı artrit çeşitlerinin de topuk dikenine yol açtığı ve üstelik ağrı yapmadığı da bilinmektedir.

Topuk dikenine orta yaşta kadın ve erkeklerde sık rastlanmaktadır. Fakat hemen hemen her yaş grubunu etkileyebilir.

Lokal tedavisi genel olarak plantar fasiite tedavisine benzemekle birlikte topuk dikeni olan kişilerde mutlaka bel, omurga ve aynı bacak muayenesi yapılmalı, postür değerlendirilmeli, yanlış basış sorunları düzeltilmelidir. Aksi halde sadece ilgili ayağın tedavisi başarıyı kısıtlayacaktır.

Topuk Dikeni Neden Olur?

• Aşırı kilo artışı, obezite
• Hamileliğin son dönemleri
• Sporcularda %10 kuralına uymayıp tempolarını arttırmalarına bağlı
• Uzun süre ayakta durmaya bağlı
• Yürüme, merdiven çıkmayı arttırmaya bağlı
• Yüksek topuklu ayakkabı giyme
• Sıçrama aktivitelerini sık yapma
• Pes planus-pes cavus
• Ayakta bulunan arkın sert olması
• Aşırı pronasyon
• Uygun olmayan ayakkabı seçimi

Genel olarak sporcularda özellikle koşucularda antrenman programında yapılan değişikler sonucunda görülür (koşu volümünün birden arttırılması). Sporcu olmayan kişilerde ise uzun süreli sert zeminde yürüme, ayakta durma ya da merdiven çıkma sırasında görülür.

Topuk Dikeninin Belirtileri

• Hastalar ayaklarının altında özellikle plantar fasyanın kalkaneusa yapışma yerinde şiddetli ağrıdan yakınırlar. Ağrı genellikle ayakta dururken veya sabah uyandığında ilk adımı attığında ya da uzun süreli oturmayı takiben kalkıp adım atarken şiddetlidir.
• Hastalar sabah uyandıklarında, ilk adım attıkları zaman iğne batmış gibi ya da bıçak saplamış gibi bir acı hissederler. Günün ilerleyen saatlerinde kişilerin hissettikleri bu acı künt bir ağrıya dönüşür.
• Sert zeminde yürümeyle semptomlar kötüleşir.
• Muayenede plantar fasyanın palpasyonunda ağrı görülür.
• Baş parmak DF ağrılı olabilir.
• Ayak pozisyonundan dolayı uyurken ağrı olmaz.
• Semptomlara bağlı ilerleyen dönemlerde kalça ve diz hareketlerinde kısıtlılık gelişebilir.
• Topuk ağrısına bağlı kişide basış problemleri olabilir.
• Genel olarak bacağın arka grup kaslarında gerginlik gelişebilir.
• Daha çok 40-60 yaş arası görülür.

Topuk Dikeni Nasıl Değerlendirilir?

• Hikâye
• İnspeksiyon
• Palpasyon
• Ağrı değerlendirmesi
• Normal eklem hareket açıklığı değerlendirmesi
• Kas gücü değerlendirmesi
• Postur analizi
• Taban izi görüntülemesi
• Yürüme analizi
• Ayak ve parmaklarda deformite değerlendirmesi
• Duyu değerlendirmesi
• Fonksiyonel değerlendirme

Hastalarda tedaviye geçmeden önce AKTİVİTE MODİFİKASYONU yapılır:

• Eğer hasta koşucuysa koşu temposu düşürülüp antrenmanları yeniden düzenlenmelidir.
• Hasta uygun ayakkabı giymelidir.
• Kilo kontrolü gereklidir.
• Topuğa tekrarlayıcı yük binmesi engellenmelidir.
• Yataktan kalkmadan önce mutlaka esneme egzersizleri yapılmalı ve gün içerisinde tekrarlanmalıdır.
• Tabanı sert ve topuklu ayakkabılardan uzak durulmalıdır.
• Tabanlık kullanımı gereklidir.
• Ağrılı durumlarda buz uygulaması yapılmalıdır.

 Topuk Dikeni Tedavisi

Topuk dikeni için aşağıda belirtilen tedaviler önerilebilir.

• İstirahat (hasta ağrısı geçene kadar dinlenmeli ve buz uygulaması yapılmalıdır).
• Anti-inflamatuar ilaç kullanımı
• Topuk yastıkları
• Pronasyon durumunda topuk iç kısmından taban takviyesi
• Ayak ortezleri kullanımı tavsiye edilir. Gece splintleri posterior bacak kasları ve plantar fasyanın esnekliğinin devamının sağlanmasında etkili olabilir.
• Kortizon enjeksiyonu
• Fizik tedavi
• Elektroterapi
• Egzersizler
• Buz masajı
• Friksiyon masajı
• Bantlama (arkın desteklenmesi için)
• Güçlendirme: İzometrik-izotonik
• Denge çalışması

Plantar Faciitis Nedir?

Plantar fasiit, en yaygın topuk ağrısı nedenidir. Ayak tabanının altında ağrılı inflamasyondur. Plantar fasyanın enflamasyonu ve kalınlaşmasıdır. Plantar fasyanın özellikle kalkaneus’a yapışma yerinde tekrarlayan mikrotravmalar sonucu oluşan aşırı kullanım yaralanmasıdır.

Plantar Fasya Nedir?

Medial kalkaneal tuberositastan başlayarak metatars kemiklerin başlarına ayrı ayrı yapışan çok katlı fibröz bir aponörozdur. Bu fasya ayak tabanında ayak kemiklerini destekler ve yürümeye yardımcı olur. Ayağın kavisini oluşturmakta da önemli görev üstlenir. Longitidunal arkı destekler.Fibröz aponevröz olan bu yapıda repetitif traksiyon stresi sonucu mikro yırtılmalar ve yapışma yerinde zorlanmalar meydana gelir. Yaralı dokunun oluşması fasyayı daha az esnek olmasına yol açar ve ayağın daha fazla gerilmesine neden olur. Aşırı subtalar eklemin pronasyonu (DF-Eversiyon-ABD), kemer yapısını alçaltır, ayağı uzatır ve plantar fasya üzerinde çekimsel bir kuvvet yaratır. Zamanla bu çekimsel kuvvet fasyanın ve çevre dokuların iltihaplanmasıyla sonuçlanır. Kemerde ve topukta ağrıya neden olur.

Ayrıca hastada kalkaneal spur oluşumu gelişebilir. Bu ağrının değil patolojinin bir sonucudur. Çekimsel kuvvetler kalkaneal çıkıntıda bir kemik gelişimine yol açar ve bu da topuk merkezinde sağda keskin bir ağrıyla sonuçlanır.

Topuk Dikeni ve diğer fiztoterapi uygulamaları için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Zemine sağlıkla ve güçlü basabildiğimiz, güzel günler dileriz.

Natal FTR Ekibi